اگر کمی به جواهرات علاقه‌مند باشید احتمالاً عبارت مخراج کاری طلا و جواهرات به گوشتان خورده است. اگر مایل هستید با مخراج کاری طلا و مخراج کاری جواهرات بیشتر آشنا شوید، ما در این مقاله به بررسی روش‌های مخراج کاری و هر آنچه که درباره این هنر باید بدانید پرداخته‌ایم.
مخراج کاری طلا و جواهرات چیست؟
مخراج کاری طلا و مخراج کاری جواهرات که با نام‌های جواهرنگاری یا مرصع‌کاری نیز معروف هستند به معنی قرار دادن سنگ‌های زینتی یا نگین‌ها بر روی فلزهایی گرانبها است.
انواع مخراجکاری بسیار متعدد است و تنها به صنایع جواهرات و طلا محدود نمیشود و برای وسایل تزئینی و ظروف نیز استفاده می‌شود؛ بنابراین یک تعریف کلی انواع مخراجکاری را می‌توان قرار دادن جواهر بر روی هر فلز قیمتی بیان کرد. در فارسی به این هنر” گوهرنشانی” گفته می‌شود.
روش‌های مخراج کاری به گونه‌ای است که با وجود پیشرفت تکنولوژی اما همچنان نیز به کار دستی و دقت یک انسان دارد و توسط ماشین‌ها قابل انجام نیست. این کار حتی در کارخانه‌ها و انبوه‌سازی‌ها نیز نیاز به نیروی انسانی دارد و ابزار خودکاری ندارد و به همین سبب کاربردهای مخراج کاری در صنایع جواهرات و طلا بسیار کلیدی است.
فردی که دارای مهارت مخراجکاری باشد قادر خواهد بود در سمت یک مهندس گوهرنشان در یک کارگاه شخصی فعالیت کند و یا در کارگاه شخصی دیگر کار کند.
کاربردهای مخراج کاری چیست؟
همانطور که گفته شد مخراج کاری طلا و جواهرات از شغل‌های کلیدی در صنعت جواهرسازی است زیرا فقط یک مخراجکار می‌تواند با ظرافت سنگ را بر روی فلزات جایگذاری نماید.
ابتدا طراحان شکل جواهرات را طراحی کرده و پایه‌هایی را برای جایگذاری سنگ‌ها قرار می‌دهند. همچنین گوهرتراشان به تراش دادن سنگ‌های قیمتی به شکلی منظم می‌پردازند. در اینجا است که کاربرد مخراجکاری مشخص می‌شود زیرا هیچ یک از اینها به تنهایی قابل استفاده نخواهند بود و تنها با هنر یک مخراجکار سنگ و فلز در کنار هم قرار خواهند گرفت و شکلی زیبا را به نمایش می‌گذارند.
روش‌های مخراج کاری کدام است؟
مخراجکاری با ظرافت و دقت همراه است و یکی از حساس‌ترین مراحل ساخت جواهرسازی است. برای مخراجکاری از مواد شیمیایی یا چسب استفاده نمیشود زیرا در طول زمان استحکام خود را از دست خواهد داد. در عوض این مواد شیمیایی، پایه‌های فلز به شکلی تنظیم می‌شوند که سنگ کاملاً ایمن در جای خود قرار بگیرد.
روش‌های گوهرنشانی سنگ‌های ریز به شرح زیر است:
- چنگی
- ریلی
- قلم خور
- کاسه‌ای
و روش‌های گوهرنشانی برای سنگ‌های درشت به شرح زیر است:
- دیواره‌ای
- چنگی
- نبشی
روش چنگی
روش چنگی از کلمه چنگک گرفته شده است و همانطور که از نام آن مشخص است، در این روش سنگ توسط چنگک بر پایه نصب می‌شود. چنگک ممکن اسک مفتولی، ناودانی یا تسمه‌ای باشد که با توجه به شکل ظاهرشان نامگذاری شده‌اند.
روش ریلی
روش ریلی یک شیوه چشم‌نواز در گوهرنشانی است. همانطور که از نام این سبک مشخص است، در آن سنگ در میان دو دیواره فلزی ریلی شکل قرار میگیرد.
روش قلم خور
روش قلم خور یک سبک برای گوهرنشانی سنگ‌های ریز با اندازه‌ای کوچکتر از یک دهم است. این سبک از سخت‌ترین شیوه‌های مخراجکاری است و کاری زیبا و چشم‌نواز را به وجود می‌آورد که طرفداران بسیاری دارد.
روش کاسه‌ای
یکی دیگر از روش‌ها در مخراجکاری روش کاسه‌ای است. سبک کاسه‌ای از ساده‌ترین شیوه‌های مخراجکاری می‌باشد. در این شیوه یک مخراجکار باید به شکلی تمیز و منظم سنگ را نصب کند تا اثری از نحوه نصب باقی نماند.
انواع پایه‌ها در مخراج کاری کدام است؟
ظرافت و زیبایی گوهرنشانی به نحوه‌ای بستگی دارد که سنگ بر روی جواهر قرار میگیرد.
چون در مخراجکاری پایه‌های متفاوتی وجود دارد در نتیجه روش نصب کردن سنگ‌ها نیز با یکدیگر فرق می‌کند. ما در اینجا به معرفی شاخص‌ترین پایه‌ها در گوهرنشانی پرداخته‌ایم:
- پایه چنگه‌ای (prong)
- پایه کانالی (Channel)
- پایه سنگفرشی (Pave)
- پایه دیواره‌ای یا حفره‌ای (Bezel)
- پایه بالرین (Ballerina)
- پایه خوشه‌ای (cluster)
- پایه مهره‌ای (Bead)
- پایه تراز (Flush)
پایه چنگه‌ای (prong)
یکی از پایه‌های پرکاربرد که اغلب ما آن را دیده‌ایم پایه چنگه‌ای است. این پایه اغلب زمانی استفاده می‌شود که جواهر تک نگین باشد زیرا سبب می‌شود توجهات به جای پایه به نگین جلب شود. از این پایه برای سنگ‌های گرانبهایی چون الماس استفاده می‌شود زیرا نور بیشتری به سنگ تابیده شده و درخشش آن چند برابر خواهد شد.
پایه دیواره‌ای یا حفره‌ای (Bezel)
یکی از پایه‌های شناخته شده در جواهرنگاری پایه دیواره‌ای است. همانطور که از نام این پایه مشخص است، همانند یک دیوار دور تا دور سنگ را احاطه می‌نماید. از این پایه شاخص برای سنگ‌هایی که دارای تراش‌ها فانتزی می‌باشند مانند الماس گلابی استفاده می‌شود.
پایه کانالی (Channel)
در مخراج کاری طلا با توجه به مدل پایه نگهدارنده، نگین بر روی طلا قرار میگیرد. پایه کانالی برای جواهراتی بهتر است که تراش گرد دارند. برای اینکه لبه‌های کار به هیچ عنوان در معرض آسیب و ساییدگی قرار نگیرند. مخصوصاً که در جواهرات گرانبهایی مثل الماس، محافظت کامل نگین کاملاً ضروری است.
پایه سنگفرشی (Pave)
تنظیم و قرار دادن سنگ‌های ریز بر روی فلز بسیار دشوارتر از سنگ‌های درشت است. قرار دادن سنگ‌ها بر روی پایه سنگفرشی نیازمند مهارت و دقت بالایی است. در این سبک سنگ‌هایی که دارای اندازه یکسان هستند به شکل موزاییکی بر روی پایه قرار می‌گیرند. مخراجکاری روی این پایه بر قیمت نهایی محصول بسیار اثرگذار است و سبب بالا بردن قیمت کار می‌شود. درجه سختی این روش نسبت به دیگر سبک‌ها بسیار بیشتر است.
پایه بالرین (Ballerina)
احتمالاً در خرید جواهرات بسیار با پایه بالرین روبه‌رو شده‌اید و شاید فقط نام آن را نمی‌دانستید. در این پایه کار بدین شکل انجام می‌شود که سنگ‌هایی به شکل مخروط بر دور مرکزی فرضی قرار می‌گیرند. این سبک دارای فرمی است که مشابه دامن بالرین‌ها می‌باشد و علت نامگذاری آن نیز همین شکل است. محل قرار گرفتن سنگ‌ها در این پایه‌ها باید عمق کافی داشته باشند تا به خوبی محافظت شوند.
پایه خوشه‌ای (cluster)
یکی از پایه‌های زیبا در حوزه مخراجکاری پایه خوشه‌ای است. در پایه خوشه‌ای یک سری جواهرات ریز به صورت طرحی خیالی یا طرح یک گل در یکجا قرار می‌گیرند. پایه‌های این روش به گونه‌ای ساخته می‌شوند که سنگ‌ها در سطوح مختلف و با ارتفاع‌های متفاوت نصب شوند. مخراجکار می‌تواند این سبک را با شکل باز یا فشرده بسازد.
پایه تراز (Flush)
در این سبک از پایه‌ها، سطح سنگ‌ها با سطح پایه کار شده در یک تراز است و فقط بخش‌هایی از سطح خارجی نگین و کمی هم از بالای آن قابل مشاهده است. در این پایه سنگ درخشش زیادی ندارد اما همچنان زیبا و جذاب است. مخراجکاری این پایه‌ها چندان سخت نیست.
پایه مهره‌ای (Bead)
یکی دیگر از انواع پایه‌های مخراجکاری طلاها پایه مهره‌ای است. در این پایه، الماس به شکلی قرار می‌گیرند که با یکدیگر فاصله داشته باشند و بدین ترتیب سنگ بزرگتر، جذاب‌تر و برجسته‌تر دیده می‌شود. طراحی جواهرات با به کار بردن روش‌های گوناگون، سنگ‌هایی با اندازه‌های متنوع و پایه‌های متفاوت به شکل‌هایی منحصربه‌فرد انجام می‌شود.
سخن پایانی
گالری لیلیوم یکی از مجموعه‌های حرفه‌ای در حوزه ساخت و فروش طلا و جواهرات است. طرح‌ها و جواهرات لیلیوم گالری توسط بهترین متخصصین ساخته و پرداخته می‌شوند و دارای ظرافت منحصربه‌فرد و زیبایی خیره‌کننده هستند. شما نیز می‌توانید با مراجعه به سایت لیلیوم گالری طلا و جواهر مورد نظر خود را خریداری کنید و یا طرح دلخواهی را برای ساخت به متخصصین آن سفارش دهید.
